‘Maar geen lange afstanden, neem ik aan?’ There it was: de onderschatting. Nu ging dit voorval over wandelen, dus ach, onschuldig. Maar de óórzaak ervan (bias) zorgt voor het onterecht stagneren van veel carrières. Hoe zit dat?
‘Maar geen lange afstanden, neem ik aan?’
Ik raakte met iemand in gesprek, en hij vertelde over een mooie wandeltocht die hij had gemaakt.
Hij: ‘Wandel jij ook?’
Ik: ‘Ja, ik wandel graag’.
Hij: ‘Maar geen lange afstanden, neem ik aan?’
Even ter info: ik heb serieuze klim/wandeltochten met zware bagage (wildkamperen, stijgijzers, ijsbijlen, proviand voor 6 dagen) door ruige berggebieden gemaakt, serieuze hiking, inclusief meerdaagse expedities naar bergtoppen van 5000 en 6000 meter hoogte.
Zijn aanname was dus onjuist. Hij onderschatte me. Op basis waarvan eigenlijk? En heel eerlijk? Ik onderschatte hem ook, bleek. Hij had net als ik ook hoge bergen beklommen, en dat had ik niet gedacht. Op basis waarvan eigenlijk?
Onbewuste vooroordelen
Dit was dus onze bias in actie, onze onbewuste vooroordelen, die we allemaal hebben, jij en ik ook, omdat ons brein zich nu eenmaal graag bedient van handige shortcuts. Shortcuts waarvoor het gebruik maakt van onze interne databank, die vanaf onze vroege jeugd is gevuld met referentiemateriaal: plaatjes bij woorden.
Denk je aan een auto? Dan plopt er een plaatje op van hoe volgens jouw interne databank een auto eruit ziet. Je ziet DIE auto voor je.
Denk je aan iemand die zware wandeltochten maakt? Dan plopt er een plaatje op van hoe volgens jouw interne databank iemand eruit ziet die zware wandeltochten maakt. Je ziet DIE persoon voor je.
Vervolgens doet je brein een match: als de persoon in kwestie niet lijkt op het interne plaatje van iemand die zware wandeltochten maakt, dan zal diegene dus wel geen zware wandeltochten maken. (‘Maar geen lange afstanden, neem ik aan?’)
In dit voorbeeld misschien onschuldig. Maar kijk even naar deze:
Wat is een goede leider? De bias op vrouwelijk leiderschap
Denk je aan iemand die een goede leider is? Dan plopt er een plaatje op van hoe volgens jouw interne databank een goede leider eruit ziet. Je ziet DIE persoon voor je. Veel mensen (ook veel vrouwen) zien dan nog steeds een plaatje van een witte grijzende man voor zich. En jij?
Vervolgens doet je brein een match: als iemand niet lijkt op het interne plaatje van een goede leider, dan zal diegene dus wel geen goede leider kunnen zijn. Je snapt: iedere kandidaat die vrouw is en/of een donkere huidskleur heeft en/of nog jong is staat in dat geval op voorhand 10-0 achter ten opzichte van iedere kandidaat die man, wit en wat ouder is.
Door deze bias vellen we vaak zonder het door te hebben ons oordeel al, nog voordat we überhaupt hebben gekeken naar iemands kwalificaties, visie, potentieel en persoonlijkheid.
Waarom bias een probleem is
En dat is dus problematisch. Het vormt een glazen plafond voor vrouwen, mensen met een gekleurde huid en kandidaten die relatief jong zijn (of jong ogen). Waardoor zij onterecht niet volledig tot hun recht en tot hun volledige potentieel kunnen komen. Organisaties benutten dan niet het volledige talent van individuen, waardoor zij uiteindelijk vertrekken. Dat is menselijk kapitaalverlies voor organisaties.
Bovendien zorgt deze bias ervoor dat de kwaliteit van benoemingsprocedures niet optimaal is (want beïnvloed door bias) wat er makkelijk toe kan leiden dat niet de beste kandidaat wordt gekozen, maar de mannelijkste plus witste plus oudste kandidaat omdat die het meest lijkt op het plaatje in de interne databanken van de breinen van de beslissers.
Hierboven benoem ik de bias op geslacht, huidskleur en leeftijd, maar in werkelijkheid zijn er meer parameters waarop we een bias kunnen hebben zoals sociale achtergrond, neurodiversiteit en fysieke beperking.
Het bij onszelf herkennen en erkennen van aanwezige bias, en de bereidheid om daar voorbij te kijken, is daarom cruciaal als je wilt voorkomen dat je (onbewust) mensen onderschat op hun leiderschapskwaliteiten (of hiking capaciteiten ;-))
Als je wordt onderschat
Ondervind je zelf als vrouwelijke leider hinder van een negatieve bias lens waardoor naar jouw verdiensten, leiderschapskwaliteiten, en potentieel wordt gekeken? En wil je daar effectief en met minimaal energieverlies mee kunnen dealen? Vraag dan nu een vrijblijvend strategiegesprek aan, klik hier.
Of luister naar de ervaringen en adviezen van de vrouwelijke leiders die ik interview in mijn podcast Voorbij het Glazen Plafond.